توجه به موسیقی بومی و محلی به ویژه موسیقی دهکردی در شهرکرد و استان چهارمحال‌وبختیاری در سال‌های اخیر با برنامه‌ریزی‌های حمایتی و فعالیت هنرمندان پیشکسوت و جوانان مستعد احیا شده است؛ با وجود چالش‌های مالی و آموزشی، این موسیقی همچنان زنده مانده و میراث فرهنگی منطقه را به نسل‌های جدید منتقل می‌کند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از چهارمحال‌وبختیاری، موسیقی بومی و محلی، بخش جدایی‌ناپذیر هویت فرهنگی هر منطقه است و در چهارمحال‌وبختیاری، موسیقی دهکردی نمونه‌ای برجسته از این میراث به شمار می‌رود، این موسیقی با ترکیب دستگاه‌ها و آوازهای ایرانی، همچون شور، همایون، دشتی و شوشتری، جلوه‌ای منحصر به فرد از فرهنگ و تاریخ منطقه را به نمایش می‌گذارد.

حفظ و احیای موسیقی دهکردی نه تنها به معنای زنده نگه داشتن یک هنر سنتی است، بلکه پاسداری از هویت فرهنگی و تاریخی مردم چهارمحال‌وبختیاری نیز محسوب می‌شود، حمایت نهادهای فرهنگی و مشارکت هنرمندان، زمینه‌ای مناسب برای ادامه مسیر این موسیقی فراهم کرده است.

با وجود اهمیت و پیشینه غنی، موسیقی دهکردی با چالش‌های متعددی از جمله هزینه‌های بالای تولید آثار، کمبود حمایت‌های مالی، ضعف آموزش تخصصی و کاهش توجه نسل جوان به موسیقی مقامی به دلیل تأثیر رسانه‌ها و فضای مجازی روبه‌رو است.

موسیقی دهکردی ریشه در زندگی روزمره مردم دارد، زمزمه‌های زنان قالیباف و نغمه‌های چوپانان، شادی‌ها و غم‌های روزمره را همراه با موسیقی جلوه‌گر می‌کردند، این آثار سینه به سینه منتقل شده و نسل‌ها را به فرهنگ و آداب منطقه پیوند داده‌اند.

وضعیت موسیقی دهکردی تحت تأثیر موسیقی بی‌مفهوم غربی قرار گرفته است

هاشم حبیبیان، یکی از هنرمندان عرصه موسیقی دهکردی در رابطه با تاریخچه این موسیقی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: موسیقی دهکردی یکی از ارزشمندترین شاخه‌های موسیقی مقامی ایران، ریشه در فرهنگ و زندگی مردم چهارمحال‌وبختیاری دارد و بازتابی از آداب و رسوم سنتی این منطقه است، این موسیقی با ترکیب آوازها و دستگاه‌های ایرانی، همچون شور، همایون، آواز دشتی و شوشتری، جایگاهی منحصربه‌فرد در میان موسیقی‌های محلی دارد.

وی می‌افزاید: تاریخچه موسیقی دهکردی به زندگی روزمره مردم بازمی‌گردد، زمانی که زنان قالیباف با زمزمه‌های آوازی خود لحظات زندگی و شادی‌ها و غم‌هایشان را همراه با موسیقی شکل می‌دادند، این هنر سنتی، نسل‌ها را به هم پیوند داده و با گذشت زمان با سازها و نواهای مختلف، غنای خود را حفظ کرده است.

هنرمند عرصه موسیقی دهکردی اظهار می‌کند: موسیقی دهکردی با گذشت زمان و تحت تأثیر سازها و نواهای مختلف، توانسته است غنای خود را حفظ کند و نسل‌ها را به هم پیوند دهد، بسیاری از آوازهای قدیمی این استان برگرفته از اتفاقات تاریخی، جنگ‌ها، تحولات اجتماعی و فرهنگی زمان بوده‌اند، این آوازها نه تنها روایتگر داستان‌های زندگی مردم هستند، بلکه به نوعی گواهی بر تاریخ اجتماعی و فرهنگی منطقه نیز محسوب می‌شوند.‌

حبیبیان ادامه می‌دهد: علاوه بر این، بسیاری از آوازها مربوط به زمان کار، کشاورزی و دامپروری هستند، این آوازها هرکدام به نوعی در یک قسمت از زندگی جامعه دخیل بودند و به بازتاب احساسات و تجربیات روزمره مردم کمک می‌کردند.

وی تصریح می‌کند: مهاجرت کردهای موسوم به «چوپان کُرد» به منطقه در دوران شکل‌گیری دهکرد، تأثیر عمیقی بر غنای این موسیقی اصیل و ریشه‌دار گذاشته است.

این هنرمند می‌گوید: تولید یک اثر موسیقی مقامی به دلیل نیاز به استودیو، نوازنده، تنظیم، میکس و مسترینگ، هزینه‌ای بین ۳۵ تا ۶۰ میلیون تومان به هنرمند تحمیل می‌کند، با وجود متولی بودن سازمان ارشاد اسلامی، هیچ‌گونه حمایت دولتی برای تولید و احیای این موسیقی‌های اصیل در چهارمحال و بختیاری وجود ندارد.

حبیبیان اضافه می‌کند: وضعیت موسیقی امروز در غیاب مراقبت از بزرگانی همچون شجریان، گلپا، ایرج، مانند علف‌های هرز موسیقی بی‌مفهوم غربی رشد کرده‌اند.

وی تاکید می‌کند: جوانان امروز، شجریان و ایرج را نمی‌شناسند اما موسیقی‌های غربی و مبتذل که متهم به فحاشی به مخاطبان هستند، بیشترین دنبال‌کننده را دارد، امیدوارم جامعه به اصل خود یعنی موسیقی اصیل و ادبیات غنی بازگردد، چرا که موسیقی و ادبیات کشور در حال تحمل ضربه است.

افت توجه به موسیقی مقامی در نسل جوان، ناشی از تأثیر رسانه‌ها است

فرشاد پورحسینی یکی دیگر از هنرمندان این نوای دهکردی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: موسیقی دهکردی همچون سایرموسیقی‌های مُقامی ایران در دستگاه‌ها و آوازهای موسیقی ایرانی اجرا می‌شود و حتی بسیاری از گوشه‌های موسیقی ایرانی برگرفته از آواها و نواهای موسیقی مقامی است، به عنوان مثال موسیقی دهکردی در دستگاه شور، دستگاه همایون آواز دشتی و آواز شوشتری قالبا اجرا می‌شود.

وی می‌افزاید: دستگاه‌هایی همچون شور، همایون، آواز شوشتری، و همچنین آواز دشتی، به وضوح در موسیقی شهرکردی و دهکردی حضور دارند.

این هنرمند ادامه می‌دهد: یکی از ویژگی‌های برجسته موسیقی دهکردی، وجود پدیده‌ای است که در موسیقی علمی از آن به عنوان مدلاسیون یاد می‌شود، به طوری که یک قطعه ضربی دهکردی ممکن است در بخش‌هایی از آواز شوشتری اجرا شود و اشاره‌هایی به آواز دشتی و شور داشته باشد، مدلاسیون در اجرای قطعات موسیقی دهکردی به وضوح مشاهده می‌شود.

پورحسینی ادامه می‌دهد: کلام و اشعار به کار رفته در این موسیقی غالباً اشعار و دوبیتی‌های بابا طاهر، فائزدشتستانی و همچنین اشعار قدمای شهرکرد و شعرای شهرکردی است.

وی تصریح می‌کند: قطعات ضربی متعددی در موسیقی شهرکرد به نام اشخاص خاص نام‌گذاری شده‌اند، از جمله تصنیف «حیدر آجان» «کرم کل بهرام» و «لهجه استاد میرزا»، این هنرمندان با توجه به زندگی و صدای خوش خود، موسیقی را در شادی‌ها و غم‌های روزمره مردم جاری نگه داشتند.

این هنرمند بیان می‌کند: استاد محمد طغانیان مهم‌ترین شخصیت و استاد اول موسیقی دهکردی شناخته می‌شود؛ فردی که مرکزیت هدایت و اجرای این موسیقی را بر عهده داشت، استاد طغانیان با تحصیل نزد استاد ابوالحسن صبا در تهران، توانست موسیقی دهکردی را با دانش موسیقی علمی در هم آمیزد و آن را در محافل شهرکرد به گوش مردم برساند و آثاری ماندگار خلق کند.

پورحسینی عنوان می‌کند: این موسیقی هرگز از حافظه مردم پاک نشده و در دهه‌های اخیر توسط خوانندگان با اجرای گروهی و ارکستری نیز به حیات خود ادامه می‌دهد، افت توجه به موسیقی مقامی و دهکردی در نسل جوان، عمدتاً ناشی از تأثیر رسانه‌ها و فضای مجازی است که موجب شده توجه کمتری به موسیقی دستگاهی و مقامی شود.

وی می‌گوید: شرایط برای فعالان موسیقی مقامی سخت‌تر شده و مخاطبان کمتری دارند، چرا که این موسیقی نیز تحت تأثیر تغییرات عمومی در حوزه موسیقی قرار گرفته است، موسیقی مقامی به ویژه دهکردی، خاصیتی «سهل و ممتنع» دارد؛ یعنی هم ساده به نظر می‌رسد و هم دارای پیچیدگی‌های عمیقی است که برای اهل موسیقی قابل درک بیشتری است.

این هنرمند خاطرنشان می‌کند: اشراف کامل نداشتن بسیاری از نوازندگان امروزی به اجرای قطعات موسیقی مقامی موجب ارائه کارهای ضعیف و در نتیجه جذب نشدن مخاطب می‌شود، در حالی که اجرای اساتید پیشکسوت با سکوت و احترام جوانان همراه است، برای بهبود وضعیت، لازم است مسئولان اداره کل ارشاد، آموزش موسیقی مقامی را به عنوان یکی از اولویت‌ها و شروط اصلی آموزشگاه‌ها قرار دهند تا تأثیر مؤثری در حفظ این میراث موسیقایی گذاشته شود.

برنامه‌ریزی‌های جدی برای حمایت از موسیقی دهکردی آغاز شده است

ایمان اعتدالی، کارشناس مسئول هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد چهارمحال‌وبختیاری در رابطه با اقدامات انجام شده برای حمایت از این موسیقی تشریح می‌کند: در گذشته، هنرمندان بزرگی در حوزه موسیقی دهکردی فعالیت می‌کردند که بسیاری از آنان اکنون فوت کرده یا سنی از آن‌ها گذشته است.

وی می‌افزاید: این پیشکسوتان جزو ارزشمندترین هنرمندان استان محسوب می‌شوند و توجه و قدردانی از زحمات آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

کارشناس مسئول هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد چهارمحال‌وبختیاری ادامه می‌دهد: در کنار هنرمندان پیشکسوت، جوانان علاقمند به موسیقی دهکردی نیز وارد این عرصه شده‌اند و فعالیت‌های قابل توجهی در این حوزه انجام می‌دهند، این جوانان با استعداد و خلاق، آینده روشنی برای موسیقی دهکردی رقم می‌زنند و آثارشان در آینده توجه جامعه را جلب خواهد کرد.

اعتدالی تصریح می‌کند: اداره کل فرهنگ و ارشاد چهارمحال‌وبختیاری برنامه‌ریزی‌هایی را در نظر گرفته تا اقدامات مناسبی برای قدردانی از این هنرمندان انجام شود.

کارشناس مسئول هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد چهارمحال‌وبختیاری ادامه می‌دهد: اداره کل فرهنگ و ارشاد استان به ویژه با ورود مدیریت جدید برنامه‌ریزی‌های جدی و منظمی برای حمایت و توسعه موسیقی دهکردی آغاز کرده است.

اعتدالی تصریح می‌کند: هدف این برنامه‌ها، آن است که موسیقی دهکردی نه تنها در شهرکرد و استان، بلکه در سطح ملی نیز معرفی و بازتاب داده شود، با توجه به اقدامات پیشرو و حمایت از هنرمندان، آینده موسیقی دهکردی روشن و امیدبخش به نظر می‌رسد و نسل‌های آینده می‌توانند این میراث فرهنگی ارزشمند را تجربه کنند.
به گزارش ایمنا، موسیقی دهکردی، بازتاب روح، تاریخ و اصالت مردم چهارمحال‌وبختیاری است، آوایی که از دل کار و رنج و شادی مردم برخاسته و نسل‌ها را به هم پیوند داده است، با وجود چالش‌های امروز و نفوذ موسیقی تجاری و غربی، هنوز صدای نی چوپان، نوای تنبور و زمزمه‌های قالیبافان دهکردی در گوش تاریخ طنین‌انداز است، اگر حمایت مسئولان و توجه جامعه فرهنگی تداوم داشته باشد، این موسیقی نه‌تنها از فراموشی رهایی پیدا می‌کند، بلکه می‌تواند دوباره جایگاه خود را در میان هنرهای اصیل ایران بازیابد و الهام‌بخش نسل‌های آینده باشد.

کد خبر 915855